1.
"อย่าใช้อารมณ์สิ ทำอะไรให้มันมีเหตุผลบ้าง" เชื่อว่าหลายคนคงเคยได้ยินประโยคทำนองนี้ ...ในมุมมองผม นั่นเป็นคำแนะนำที่ผมไม่ค่อยเห็นด้วยเท่าไหร่ เพราะคนเรานั้นเป็น "สิ่งมีชีวิตที่ถูกควบคุมโดยอารมณ์" อารมณ์พาให้เราทำหรือไม่ทำอะไรก็ได้ บ่อยครั้งที่เหตุผลมาทีหลัง และมาเพื่อสนับสนุนอารมณ์นั้น
ที่เราไม่ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เพราะไม่รู้หรือว่าการออกกำลังนั้นดีต่อสุขภาพ? เปล่าเลย เพราะเราไม่มีอารมณ์ต่างหาก หรืออย่างเวลาไปช้อปในห้าง น้อยครั้งที่เราซื้อด้วยเหตุผลว่าของสิ่งนั้นดีมีประโยชน์ ส่วนใหญ่ซื้อเพราะอารมณ์พาไปต่างหาก
เราใช้อารมณ์เป็นใหญ่แทบจะทุกครั้งของการตัดสินใจ ผมจึงไม่ค่อยเห็นด้วยกับคำพูดที่ว่า "อย่าใช้อารมณ์สิ" ผมว่าเราน่าจะบอกตัวเองว่า "ใช้อารมณ์ที่เป็นประโยชน์กับตัวเองสิ!" อารมณ์โมโห อารมณ์อิจฉา แบบนี้ไม่เป็นประโยชน์ อารมณ์ดี อารมณ์เย็น แบบนี้เป็นประโยชน์ ใช้มันผลักดันให้เราทำเรื่องดี
ตรงจุดนี้เองที่เราใช้สมองเข้ามาช่วยได้ ตั้งสติ ก่อนตัดสินใจ "เลือก" อารมณ์ที่น่าจะเป็นประโยชน์มากที่สุด ถ้ารู้ตัวว่าอารมณ์ที่เรากำลังใช้อยู่ มันจะทำให้ตัดสินใจได้ไม่ดี ก็อย่าเพิ่งด่วนตัดสินใจ เช่น ถ้ากำลังโกรธ รับประกันได้เลยว่าเราตัดสินใจได้ไม่ดีอย่างแน่นอน รอให้อารมณ์เย็นกว่านี้ก่อนค่อยตัดสินใจ
เราเปลี่ยนสถานการณ์ที่เข้ามาหาไม่ได้ แต่เปลี่ยนอารมณ์ที่จะรู้สึกกับมันได้ พอเปลี่ยนอารมณ์ได้ ผลลัพธ์ก็จะต่างออกไป เช่น รถติดตอนเช้า เราเปลี่ยนไม่ได้ แต่เราเปลี่ยนอารมณ์ที่จะรู้สึกกับรถติดได้ หาเพลงเพราะๆ ฟัง เปิดพอดแคสต์ความรู้ฟังบนรถ นั่งคุยเรื่องตลกกับคนในครอบครัว รถยังติดเหมือนเดิม แต่อารมณ์ไม่เหมือนเดิม พออารมณ์ดีขึ้น วันนั้นของเราก็จะดีทั้งไปวัน
"อย่าใช้อารมณ์สิ" ที่ถูกต้องจึงน่าจะต้องเพิ่มอีกนิดว่า "อย่าใช้อารมณ์ที่ไม่มีผลดีกับตัวเราเองสิ"
เลือกอารมณ์ให้ถูก ชีวิตก็ดีไปทั้งวัน
2.
ผมคิดว่ามีอยู่ 3 คำถามที่เราต้องหมั่นถามตัวเองเพื่อควบคุมอารมณ์ คำถามแรก "ฉันกำลังอยู่ในอารมณ์แบบไหน?" คำถามที่สอง "ฉันชอบอารณ์นี้ที่กำลังรู้สึกอยู่หรือไม่?" คำถามที่สาม "ฉันอยากเพิ่มหรือกำจัดอารมณ์นี้?"
สมมติเราตอบว่า ฉันกำลังรู้สึกร่าเริง ร่าเริงแล้วฉันชอบจัง ฉันอยากส่งเสริมความร่าเริงนี้ ดังนั้นฉันจะเปิดเพลงแล้วเต้นราวกับไม่มีใครมองเห็น หรือในทางตรงข้าม สมมติว่าเราตอบว่าฉันกำลังรู้สึกหดหู่ ฉันไม่ชอบเลย อยากกำจัดความรู้สึกแบบนี้ทิ้งไป ดังนั้นสิ่งที่ฉันต้องทำก็คือ "ขัดขวาง" มันเสีย อย่ายอมให้ความหดหู่เข้าครอบงำ
อย่างไรก็ตาม คนจำนวนมากกลับทำตรงข้าม ยิ่งหดหู่ เขายิ่งส่งเสริมอารมณ์นั้น เปิดเพลงเศร้า เหงาอยู่คนเดียว ทำคอตก ไม่ข้องเกี่ยวกับใครทั้งวัน วิธีนี้ไม่ต่างกับเรากำลังให้อาหารสัตว์ร้ายในตัวเรา มันจึงเติบโตขยายใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ และกัดกินเราในทุกวัน รู้ตัวอีกทีเราก็กลายเป็นคนหดหู่ที่สุดในโลก คอยเฝ้าถามตัวเองว่า "เมื่อไหร่ฉันจะหลุดจากความเศร้าหมองนี้เสียที?"
ทั้งที่จริงวิธีกำจัดสัตว์ร้ายในเบื้องต้นนั้นทำได้ไม่ยาก นั่นคือ "ทำสิ่งที่อารมณ์หดหู่ไม่ชอบ" เช่น "สัตว์ร้ายตัวหดหู่" มันไม่ชอบเสียงเพลงสนุก ๆ มันไม่ชอบที่สว่างๆ อากาศดี ๆ มันไม่ชอบบทสนทนาสนุกๆ ตลก ๆ มันไม่ชอบให้เราเคลื่อนไหวร่างกายเร็ว ๆ มันไม่ชอบให้เราเต้น มันไม่ชอบให้เราเงยหน้ามองฟ้า ...และมันไม่ชอบให้เรายิ้ม
ถ้าเราทำสิ่งเหล่านี้ ความหดหู่จะอยู่ในเราได้ลำบาก เพราะไม่ใช่ที่ของมัน
ลองถาม 3 คำถามนี้กับตัวเอง "ฉันกำลังอยู่ในอารมณ์แบบไหน?" "ฉันชอบอารณ์นี้ที่กำลังรู้สึกอยู่หรือไม่?" "ฉันอยากเพิ่มหรือกำจัดอารมณ์นี้?" ถ้าชอบอารมณ์นั้น จงสนับสนุนมันให้เพิ่มขึ้น ถ้าไม่ชอบอารมณ์นั้น จงเข้าขัดขวางมันตั้งแต่ตอนที่ยังเป็นสัตว์ร้ายตัวเล็ก ๆ แล้วชีวิตเราจะค่อย ๆ เปลี่ยนไป เพราะเราเข้าควบคุม "อารมณ์" ได้
"อารมณ์" กำหนดให้เราลงมือหรือไม่ลงมือบางอย่างกับชีวิต ไม่ใช่ "เหตุผล" อย่างที่เราคิดครับ.
